Kees schrijft Jet: Bestuurlijke prietpraat
U leest de brief van Kees Boele aan Jet de Ranitz hieronder:
Nijmegen, 15 maart 2017
Beste Jet,
Allereerst dank voor je mooie laatste column, waarin je enkele studenten aan het woord liet, degenen om wie het uiteindelijk allemaal te doen is in ons werk.
Ik wil je deze keer graag een (geanonimiseerde) conversatie voorleggen, die ik onlangs ergens toevallig hoorde (ik stond op enige afstand en heb met verwondering geluisterd). Toen ik aan het eind van die bewuste dag thuis kwam heb ik dat wat ik onthouden had meteen even opgeschreven. Het betrof drie mensen uit onze kringen, die van het hoger onderwijs dus, die met elkaar in gesprek waren: naar ik meen een bestuurder, een directeur (ik denk van een faculteit of instituut of zoiets) en, zal ik maar zeggen, iemand uit het Haagse. Hier komt het.
Bestuurder Waarom gaat het bij jou nou zo traag bij de verbetering van die opleiding?
Directeur Je weet toch dat je gras niet harder kunt laten groeien door er aan te trekken.
Bestuurder Zit het wellicht ook in de cultuur?
Directeur Een cultuurverandering duurt al helemáál lang, dat is algemeen bekend. Ik kan hooguit de teams faciliteren en vragen wat zij nodig hebben. Vergeet ook niet dat er veel managementwisselingen zijn geweest. Er is nu echt behoefte aan rust in het team. Er is best nog veel angst onder de docenten.
Bestuurder Voor wie dan?
Directeur Dat weet ik niet precies, maar het zit er wel. Deels ook voor de NVAO.
Hagenaar Je merkt gewoon dat ze daar bezig zijn met hun posities, de NVAO, de Inspectie, en de directie HO. En ik zeg altijd: in een vlek moet je niet roeren. Dat krijg je onherroepelijk een keer op je bordje. Ik heb dat tijdens de borrel bij het afscheid van X ook wel meegekregen. Het ligt daar echt gevoelig.
Bestuurder Maar kunnen we dat in de vereniging dan niet eens adresseren?
Hagenaar Dan moet het bestuur daar eerst eens over praten, en dat heeft pas over drie weken weer een vergadering. Maar dan moeten we dat zeker ook nog afstemmen met de VSNU. Anders gaan we dat nooit binnenhalen. Maar eigenlijk kan het alleen al niet omdat dit punt niet in onze strategienota staat en die hebben we kort geleden vastgesteld: dat was al een hele tour de force. En je moet niet meteen met een wijziging komen als de inkt nog maar net droog is. Dat is geen bestuurlijke hygiëne, toch?
Directeur Daar komt nog iets anders bij. Je moet natuurlijk ook wel zorgen voor draagvlak, anders gaat het niet. Ik heb er opnieuw een teamcoach opgezet. Het is overigens de tweede: de vorige was niet echt in verbinding.
Bestuurder Heb jij die coach zomaar ingezet, buiten juridische zaken, control en inkoop om? Wel eens aan de aanbestedingsprocedures gedacht? Is niet zo chique. Dat punt wil ik even markeren.
Directeur Ik moest gewoon handelen, dat hadden we in het Resulaat- en Ontwikkelgesprek afgesproken. En trouwens: ik geloof in cocreatie. Maar weet je wat pas echt zou helpen? Dat is het ontslaan van slecht functionerende docenten.
Bestuurder Je weet toch dat we een bovenwettelijke regeling hebben, dat gaat niet. En ik kan ook niet zomaar buiten de portefeuillehouder in het bestuur iets in gang zetten en die is net twee weken in het buiteland, voor een congres. En dit zit er ook anders in, want je moet ook de relatie met de bonden goed houden.
Directeur En als we dan eens out of the box een paar miljoen daarvoor reserveren en echt eens een discontinue interventie doen?
Bestuurder Dat kun je wel shaken. De accountants zitten er tegenwoordig bovenop met de voorzieningen in de jaarrekening. En bij de auditcommissie van de Raad van Toezicht krijg ik dat er al helemaal niet door. Ik kan het in de Vereniging eens aan de orde stellen.
Hagenaar De politieke realiteit is gewoon zo dat dit nu geen issue is. Je kunt het wel willen, maar dan snap je niet hoe het in Den Haag werkt. Volgens mij hebben we er ooit in de Vereniging ook nog een bindingsbesluit over genomen.
Bestuurder Kunnen we dan toch niet eens een keer piketpalen slaan op dit punt? Ik zeg altijd: onder druk wordt alles vloeibaar.
Directeur Bijvoorbeeld gewoon een nieuwe opleiding starten?
Bestuurder Dat kun je wel vergeten.
Directeur Hoezo?
Bestuurder Wel eens gehoord van het macrodoelmatigheidskader? En OCW en de bonden zitten er ook echt anders in. Trouwens, daar staat de Medezeggenschapsraad ook niet bij te juichen, ze zien me aankomen, net na vaststelling in derde termijn van de kaderbrief. ‘Top down’ werkt niet in deze tijd.
Hagenaar Maar hoe blijf jij dan in control?
Bestuurder Het gaat mijns inziens vooral om de goede beweging. Op een paradigmashift kun je niet sturen.
Directeur Ik zou wel geholpen zijn met een paar goede onderwijskundigen, maar ik kom er niet door bij de ondersteunende dienst, zij zijn gebonden aan de interne budgetteringsregels en aan de vorig jaar gemaakte afspraken met instituten.
Bestuurder Ik wil geen stafsturing. Je weet toch dat we een prestatieafspraak hebben over de overhead, daar word ik op afgerekend. Het moet echt van de docenten zelf komen.
Directeur Dat kan niet, want de urenplaatjes liggen al lang vast. En de OER moest ik onlangs al inleveren bij de bestuurssecretaris voor volgend jaar. Daar zouden jullie het trouwens toch over hebben in de Vereniging?
Bestuurder Ja, ik heb het geprobeerd, maar ik merkte tijdens de tweedaagse al dat het weinig steun had.
Hagenaar Het is sowieso beter eerst het advies van de drie commissie af te wachten. En trouwens, vlak voor dat advies zijn de verkiezingen, daarna is de minister demissionair, dus dan ligt alles weer anders en stellen we een nieuwe commissie in. Laten we in elk geval vol gaan voor onze eigen inspirerende en creatieve speerpunten: investeren in docenten en onderzoek, ruimte geven aan onderwijs op maat, vertrouwen op de ambities van de hogescholen zelf.
Dit was de conversatie. Nu je het gelezen hebt, kan ik je opbiechten dat het fictief was (maar dat had je natuurlijk al snel in de gaten). Het is een conversatie vol met excuses, bestuurlijke- en directieprietpraat. Vandaag zijn de verkiezingen, eveneens vooraf gegaan door heel veel campagneprietpraat. Nu mijn vraag: hoe zouden we dit patroon nu eens kunnen doorbreken?
Groet,
Kees Boele
P.S. Jet en Kees zijn erg benieuwd naar de visie van anderen, reageer hieronder:
