Wil ik zelf wel zo iemand zijn?
Ze werd gebeld door directeur emancipatiebeleid van OCW, Jacqueline Prins, met de vraag of zij naast André Kuipers zo’n ambassadeur wilde worden. “Mijn eerste reactie was meteen ‘oh wat leuk, ik doe het!’ Ik was al GirlForScience op Twitter, bezig met de diversiteit in de wetenschap. Inhoudelijk was er dus meteen een matcht met deze nieuwe rol.”
Selfiedroom met André Kuipers
“We hebben de taken en focus goed verdeeld. André is natuurlijk een superheld, daar kan niemand tegenop. Hij is de man die het primair onderwijs en de lerarenopleidingen aanmoedigt,” vertelt Ans Hekkenberg terwijl op het schip bij de RDM Campus van Hogeschool Rotterdam een paar schoolklassen hun selfiedroom met de astronaut in het echt beleven.
Samen varen zij met docenten, scholieren en beleidsmakers van de ‘duurzaamheidsfabriek’ in Dordrecht die vol MBO-talent zit, naar de HBO-innovatiehotspot in de wereldhaven. Daar gaan ze in debat met bewindslieden als Henk Kamp, Sander Dekker en Jet Bussemaker en CEO’s als, Marjan van Loon, de nieuwe chef van Shell Nederland en een echte techniekvrouw.
Want het blijkt nog steeds nodig, een vrouwelijk ambassadeur voor bèta en techniek. Hekkenberg is daar nuchter over, haar focus ligt op meisjes in VMBO en MBO, waar de animo nog het meest achterblijft. “Als André bij hen optreedt dan is het helemaal stil. Dat snap ik best. Maar bij mij blijft het nooit stil met die groepen, bij mij gaat het niet over het heelal, maar over wie jij zelf kunt zijn.”
Neutronen, sterren en fietsen
Dat begint er al mee dat zij op school zelf niet direct affiniteit had met bètavakken. Alleen wel met hands on dingen in de techniek. “Ik wilde fietsenmaker worden. Ik ontdekte dat ik wil weten hoe dingen werken, zowel neutronen, sterren als fietsen. Eerst dacht ik dat ik geen wiskunde kon en natuurkunde niks voor mij was. Maar toen ik daar voor ging kiezen, bleek ik het best te kunnen. Die ervaring delen met meisjes is essentieel, heb ik ontdekt.”
Het Techniekpact geeft daar de ruimte voor. “Het is maatschappelijk breed van opzet. Iedereen doet mee en daarmee geef je jongeren ook vertrouwen. Voor meisjes zelf is het vooral zaak dat ze niet zo gauw of vaak denken ‘techniek is best mooi hoor, maar toch niet iets voor mij, denk ik’. Wij kunnen ze laten zien dat ze zich helemaal niet moeten laten tegenhouden.”
Hekkenbergs eigen Werdegang is daar een concreet voorbeeld van. “Ik was als kind nota bene dol op modelvliegtuigjes, dat had ik van mijn vader meegekregen. En dan doe je toch het profiel maatschappij en cultuur op school. Waarom? Omdat alle vriendinnen dat ook gingen doen. Impliciet ga je mee, zo simpel zijn die dingen soms.”
“Meisjes die goed kunnen leren of technisch talent hebben, kiezen toch vaak niet voor bètatechnische vakken. Ze zijn sneller onzeker over hun prestaties. En je wordt als vrouw ook meegegeven dat bescheidenheid je siert. In de klas word je als meisje beloond, omdat je netjes werkt, lief bent. Jongens worden beloond als ze goede vragen stellen, zich laten gelden.”
Bètatechniek geen mensenvak
Bij de studiekeuze en loopbanen in het hoger onderwijs, net zo goed als in het MBO, ziet Hekkenberg nog een ander cultuur affect een rol spelen. “Meisjes denken heel sterk dat bètatechniek geen mensenvak is. Je wordt dan een eenzaam type in een witte jas en je hebt geen leuke, maar veelal nerdy mensen om je heen. ‘Wil ik zelf zo iemand wel zijn?’ is de vraag die zij zich steeds stellen.”
De studiekeuzecoaches zouden zich hier veel meer van bewust moeten zijn. Hekkenberg die bij FOM in zo’n bètatechnische omgeving zit die ze vooral heel spannend noemt, onderstreept dat de realiteit van deze tijd precies de omgekeerde is. “Ik zeg altijd dat de nerd er dus niet komt in dit vakgebied. Wie er wel komt is de actieve netwerker in een internationale, diverse, multiculturele context. Je moet gek zijn op contacten wereldwijd. People skills zijn heel erg R&D skills.”
“VMBO’ers vertel ik bovendien dat ze als meisje moeten beseffen dat zij iets nieuws brengen in dit domein. Bedrijven zitten op haar te wachten. In teams is zo’n meisje niet zomaar iemand, maar brengt nieuwe, diverse dingen mee. En iedereen weet dat zulke meer diverse teams beter presteren, meer scoren.”
Inspireren tot doorvragen
“Met jou erbij gaat het beter met de vibe en de innovatie in zo’n team en bedrijf. Dat is een stevige motivatie. Het is toch meestal zo, dat je ontdekt dat je iets kunt als je omgeving je laat merken dat je het best kunt. Ik ging als student zelfs bijles geven in wiskunde en kon kinderen meekrijgen door te laten merken dat ze het best konden als ze een beetje logisch leerden nadenken. Daar moet je niet bang voor zijn en die mindset moet je blijven. Iemand die je dat laat zien en voelen is dan heel fijn.”
Sinds haar start in maart als ambassadeur heeft Ans Hekkenberg al veel indrukken gekregen van wat werkt. “Girlsday was heel erg leuk. Ik ging met een groepje meiden uit de brugklas op pad met een Tesla reden we van Den Haag naar Amsterdam. Alles wilden ze weten en zij konden die nieuwsgierigheid ook gewoon onder elkaar botvieren.”
Het gaat er bij zo’n dag om niet alleen die meisjes zelf te inspireren in die durf tot doorvragen. “Hun omgeving daar hecht ik aan. Hun ouders, de school, hun klassen, die laat je met zo’n dag en zulke acties ook zien hoeveel kansen er zijn voor hen. Die zijn dan ook heel trots. We moeten als land blijkbaar nog steeds wennen aan het besef dat we veel talent laten liggen.”
