Gunning gispt lobby universiteiten
In het Amsterdamse Maagdenhuis werd een discussie gevoerd over hoe het onderzoeksgeld in Nederland wordt verdeeld, met als speciale gast Louise Gunning, voorzitter van de Wetenschapsagenda. Zij kwam uitleggen hoe zij een miljard voor kennis wil gaan vrijspelen bij de vorming van een volgend kabinet. De plannen daarvoor liggen klaar, vertelde zij, en de Wetenschapsagenda moet dan ook echt dienen als een investeringsagenda. Onlangs bracht Gunning al naar voren dat zij met de Wetenschapsagenda die 1 miljard voor kennis binnen wilde halen. De universiteiten waren daar intern bepaald sceptisch over, zo bleek al snel.
Eerste geldstroom in de klem
In het Maagdenhuis vertelde zij nu en detail wat haar lobbystrategie zal zijn. De voorzitter van de NWA heeft inmiddels een tijdspad uitgezet. “Er is afgesproken dat in de periode van nu tot aan het eind van de zomer met de verschillende betrokken wetenschappers aan de vragen van de Wetenschapsagenda wordt gewerkt. Het doel daarvan is om aan het eind van de zomer een investeringsagenda voor te leggen voor het nieuwe kabinet. Deze investeringsagenda kan voor de helft gebruikt worden om alle gebieden van onderzoek weer op een hoger niveau te brengen, want er is ongeveer een half miljard bezuinigd met dat miljard wil je proberen omdat weer recht te zetten. En de andere halve miljard willen we gebruiken om te investeren in nieuwe dingen.”
Volgens Gunning zijn er vooral problemen ontstaan bij de eerste geldstroom en die trend moet gekeerd worden. “Die stroom is, zeker als je kijkt naar de procentuele groei van universiteiten, alleen maar afgenomen. Dat is ook waarom je met een investeringsagenda er voor moet zorgen dat die ruimte geeft aan juist deze eerste geldstroom. Als je bijvoorbeeld naar de matchingsdruk kijkt in de bekostiging, dan zie je dat universiteiten steeds minder ruimte hebben, ook omdat een deel juist hiervan aan de studentenaantallen verbonden is.”
In de discussie erkende zij dat het veel geld is dat zij van een volgend kabinet vraagt. “Aan de andere kant is de helft van dit bedrag nodig om goed te maken wat de afgelopen jaren er beetje bij beetje afgesnoept is. Als je de investeringen niet op een hoog niveau houdt, kun je Nederland niet meer dezelfde welvaart bieden, die het nu heeft.”
Wees verleidelijk
“Ik denk dat als wij met elkaar een verleidelijk pakket kunnen aanbieden. Dan kan het nog best kansrijk zijn, dat het nieuwe kabinet daarvoor zal gaan. En daar is de kenniscoalitie vanuit de Wetenschapsagenda van wetenschappers en het bedrijfsleven uit al die verschillende sectoren wel belangrijk voor.” Alles draait om een effectieve lobby. “Ik denk dat dat als je een half miljard wilt steken om de reguliere geldstromen weer op niveau te krijgen, je daar al heel hard voor moet lobbyen. Als je daar bovenop nog extra wilt, moet je ook iets te bieden hebben. Iets dat zo verleidelijk is, dat je daar een kabinet in kan meenemen.”
Daarom is volgens Gunning de interdisciplinaire aanpak belangrijk met het oog op de investeringsagenda. “Je hebt de ‘zwaartekrachtprogramma’s’ vanuit NWO en je zou ook ‘spankrachtprogramma’s’ kunnen hebben, waarbinnen samenwerking tussen verschillende disciplines meer oplevert dan wanneer de overheid alleen geld steekt in bestaande structuren waar nu onderzoek in plaats vindt. Ik weet niet of dit dan gaat lukken, maar als we meer zichtbaar zouden maken wat wij als wetenschap kunnen, dan is de kans groter dat het extra geld komt.”
Over tot de orde van de dag
Gunning vertelde in haar vertrouwde Maagdenhuis, dat zij bij partijen al druk aan het lobbyen is voor die 1 miljard extra. “Afgelopen weken ben ik langs gegaan bij de voorzitters van de programmacommissies van de politieke partijen. Daar moet je beginnen als je de lobby wilt opbouwen. Wat mij daar opviel is dat men over het algemeen niet positief is over de universiteiten.”
Daarom bepleit zij dat men liever niet uitsluitend vanuit de WO-structuren gaat lobbyen. “Als de lobby uitsluitend wordt aangevlogen vanuit de universiteiten, dan volgt er bij de programmacommissies een diepe zucht van: ‘dat verhaal kennen we wel’. Die commissies denken nogal eens: ‘die universiteiten komen bij elke verkiezing om meer geld vragen. Over tot de orde van de dag.’ Maar als je met die kenniscoalitie komt en vertelt over die samenwerkingen, dan vinden ze het wel meer interessant.”
Niet D66, maar ambtelijke denktank
Op de vraag vanuit de zaal of alle partijen feitelijk zo negatief staan tegenover zulke investeringen antwoordde Gunning: “Ja, ik heb nog geen partij gehoord die zei ‘goh dat is leuk daar gaan we voor.’ Ook onderwijspartij D66 niet. Dat is ook meer een onderwijspartij en nog niet zozeer een partij voor onderzoek.”
“Als je hier een lobby goed wilt inzetten, moet je van onderaf beginnen. Dat is bij de ambtenaren van de departementen die nu al bezig zijn in de studiegroep ‘Duurzame groei’. Die bereidt voor wat het volgende kabinet aan investeringsgebieden zou kunnen overwegen. Dus daar hebben we vanaf het begin ingestoken dat niet alleen OCW, maar zeker ook andere ministeries er baat bij hebben, dat er beter fundamenteel onderzoek mogelijk is, dat ook doorstroomt naar toepassingsmogelijkheden.”
De onderzoekers en studenten in het Maagdenhuis werden door Gunning vooral ook zelf aangespoord. “Ik denk dat jullie allemaal naar je politieke partij moeten gaan en zeggen: ‘investeren in onderzoek moet boven aan het verkiezingsprogramma komen te staan.’ Dat is de manier waarop je lobbyt.”
Zij benadrukte dat het van essentieel belang is, dat universiteiten laten zien wat zij voor de samenleving doen. “Wij moeten zichtbaar maken aan de buitenwereld waar die universiteiten mee bezig zijn. Ik denk soms ‘wij verkopen ons niet echt goed’. Als je aan de doorsnee Amsterdammer vraagt: ‘waar is de UvA mee bezig, vind je dat spannend en interessant?’ krijg je zeer zelden een antwoord. Als de NWA zichtbaar kan maken waarom wij onderzoek zo interessant vinden dan is dat enorme winst.”
