Een visie voor Amsterdam
Bij de totstandkoming van een nieuw lange termijn plan voor de HAN heeft het bestuur de eigen medewerkers uitgedaagd in een essaywedstrijd gedachten, wensen, dromen en realisme in te brengen. Bij de prijsuitreiking sprak oud-voorzitter van de Onderwijsraad, prof. Geert ten Dam, een van de leden van de jury, en gaf haar reflecties op de essays en de visie daaruit op de toekomst van hoger onderwijs en beroepsonderwijs. Nu zij geldt als beoogd voorzitter van de combinatie daarvan in de hoofdstad, zijn die reflecties extra interessant.
Enkele essentiële aspecten daarvan leest u hier onder. Ten Dams volledige betoog leest u hier.
Zelf ontdekken
“Bestuurders en docenten houden steeds de persoonlijk vormende waarde van onderwijs voor ogen. Ze weten dat vorming per definitie een relatief open proces is waarvan de uitkomst ongewis is en niet kan worden opgelegd. Studenten krijgen kennis, waarden en richtinggevende noties aangereikt en gaan daarmee in dialoog. Zij gaan zo zelf ontdekken wat zij richtinggevend en van waarde vinden en wat niet.”
“Prestatie-indicatoren zijn dan niet op hun plaats. Maar een zelfbewuste hbo-instelling verantwoordt wel hoe zij de persoonsvorming van hun studenten beoogt te bevorderen. Welke inspanningen zij daarvoor doet. Door dat inzichtelijk te maken hebben docenten de gelegenheid het gesprek daarover te voeren met studenten, met collega’s, met stakeholders in de omgeving. Dit zet de overheid en NVAO op een gezonde afstand.”
Pijler van democratie
“Ik zou heel graag zien dat het hoger onderwijs één van de pijlers is van een democratische samenleving. Het moet dan niet alleen een belangrijke impuls geven aan de veerkracht van de economie en het vernieuwen van de maatschappij door het opleiden van innovatieve professionals.“
“Het moet ook democratisch-rechtsstatelijke beginselen beschermen, en bijdragen aan de discussie over maatschappelijke waarden en normen en zingevingsvragen in deze complexe wereld. Een onderwijsinstelling moet dat voorleven. Het moet zitten in de hartslag van iedere opleiding en in de hartslag van docenten.”
Zonde van de tijd
“Een hoog rendement is een gevolg van kwalitatief goed onderwijs; studeerbaar onderwijs met hoge eisen en onderwijs dat studenten inhoudelijk motiveert en betrokken houdt. Nu behaalt de helft van de hbo-studenten hun bachelor binnen 5 jaar, dus met 1 jaar extra studieduur. Studievertraging, switchen van opleiding en zeker studie-uitval is letterlijk zonde van de tijd, er zijn kostbare publieke gelden mee gemoeid, en kan voor een student een fors gevoel van persoonlijk falen opleveren.”
“Ook een betere aansluiting van de opleidingen met de arbeidsmarkt, past in mijn toekomstbeeld van het hbo. Goed beroepsonderwijs levert een bijdrage aan de versterking van de kenniseconomie. Onderwijs is een belangrijke bron van duurzame economische groei. Aan het begrip ‘kenniseconomie’ kan men echter verschillende betekenissen verbinden. In enge zin omvat kenniseconomie met name de huidige economische (top)activiteiten en de wens om Nederland daarbinnen zo goed mogelijk concurrerend te maken.”
Innovatief in volle breedte
“De kenniseconomie is echter ook op te vatten als de innovatieve kracht van de samenleving in haar volle breedte. Hoger onderwijs draagt bij aan maatschappelijke vraagstukken, zoals veiligheid, onderwijs, gezondheidszorg, vergrijzing en kwaliteit van openbaar bestuur. De oplossing hiervan is minstens zo bepalend voor het economisch welvaren en welzijn van een samenleving. Het hoger onderwijs moet een taak vervullen voor de gehele samenleving.”
“Onze samenleving vraagt om afgestudeerden die goed zijn opgeleid in hun vak, creatief zijn, kritisch en probleemoplossend kunnen denken en handelen, kunnen samenwerken in interdisciplinaire verbanden, zich thuis voelen in een diversiteit aan culturen en een brede blik op de wereld hebben. De economische waarde van het hoger onderwijs is niet te scheiden van de bredere maatschappelijke waarde.”
