Omslag in lerarentekort op komst

Nieuws | de redactie
5 november 2015 | De regionale verschillen zijn groot, maar ook komende jaren heeft het basisonderwijs nog steeds meer leraren nodig. Voor het voortgezet onderwijs geldt dat er sprake blijft van tekortvakken, voor de andere vakken zijn er vrijwel geen tekorten meer vanwege de doorgaande daling van het aantal leerlingen, laat een OCW-analyse zien.

In een brief aan de Tweede Kamer schrijven minister Bussemaker en staatssecretaris Dekker over de laatste ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in het primair en voortgezet onderwijs. De bewindslieden melden dat zij bij de sectorraden om onderzoek hebben gevraagd, om te monitoren of met de incidentele extra middelen van de voorbije jaren ook werkelijk de beloofde duizenden jonge leraren zijn aangenomen. De sectorraden geven aan dat ‘deels’ dit geld daar ook voor is ingezet.

Kan niet bepaald worden

“Op verzoek van de staatssecretaris hebben de PO- en VO-raad een uitvraag gedaan onder (een deel van) hun leden om een indicatie te krijgen hoe deze specifieke middelen uit het NOA zijn besteed. Uit het onderzoek van de VO-raad blijkt dat een groot deel van de schoolbesturen in het voortgezet onderwijs de middelen uit het NOA en Begrotingsafspraken 2014 (deels) heeft ingezet voor het aannemen en behouden van bijna 1.800 fte aan jonge docenten. De PO-Raad concludeert dat de incidentele middelen hebben geleid tot ruim 2.600 meer fte. Hiervan kon overigens niet bepaald worden welk deel aan jonge leerkrachten ten goede is gekomen.”

Daling van het leerlingenaantal in het PO heeft volgens de bewindslieden vooral geleid tot meer tijdelijke contracten. “Vooral de leerlingendalingen van de afgelopen jaren hebben ervoor gezorgd dat de arbeidsmarkt minder gunstig is geweest voor afgestudeerden van de pabo’s, al vond nog altijd een ruime meerderheid werk in het onderwijs. Wel gaat het hier vaak om een tijdelijke en/of invalbaan.”

Verhuizen voor onderwijsbaan

De krimp was voor een deel van de werkloze leraren in het basisonderwijs zelfs aanleiding om te verhuizen naar een andere regio. De bereidheid tot mobiliteit is dus duidelijk aanwezig. “Voor veel afgestudeerden in krimpregio’s viel het de afgelopen jaren niet mee om een baan in de eigen (of omliggende) provincie te vinden. Een deel van deze afgestudeerden is voor een onderwijsbaan verhuisd naar een andere regio. Zo heeft ongeveer 18 procent van de bijna 1.600 afgestudeerden uit Groningen in de periode 2008-2012 een jaar na het afstuderen een baan op een school buiten de eigen en omringende provincies.”

Een ander zorgpunt blijven de stijgende WW-kosten voor werkloze 55-plussers. “Tegelijkertijd blijft het aantal WW-uitkeringen vooralsnog stijgen. De grootste groep lopende WW-uitkeringen bij personeel in het basisonderwijs doet zich voor bij de hogere leeftijdsgroepen (55+). Deze personen hebben vaak langjarige rechten en vinden ook lastiger een nieuwe baan.”

Sterk aantrekken

Maar er is ook goed nieuws. De dalingen in het primair onderwijs zwakken af, met op termijn zelfs weer een stijging. “De leerlingendaling in het primair onderwijs zal de komende jaren beduidend minder sterk zijn dan in de afgelopen jaren. Na 2020 wordt weer een stijgende trend voorzien, die zich in de jaren daarna gaat doorzetten. De komende jaren zal de arbeidsmarkt voor leraren mede hierom sterk aantrekken door heel Nederland.”

Daarom verwacht OCW ook in 2020 een tekort van 4000 fte voor basisschoolleraren, zeker nu de eisen voor de pabo’s strenger zijn geworden en de instroom fors aan het dalen. “Het aantal afgestudeerden van de pabo’s is de afgelopen jaren gedaald. Nu de arbeidsmarkt weer aantrekt is deze belangrijkste bron van instroom de komende jaren meer nodig dan voorheen. Zonder veranderingen in de omstandigheden staat het po in 2020 een tekort van rond de 4.000 fte aan leraren te wachten.”

Groei lijkt af te vlakken

In het voortgezet onderwijs is een ander beeld te zien. Hier gaat men de komende jaren last krijgen van de krimp waar het po dezer jaren al mee te maken heeft. “De afgelopen jaren is de werkgelegenheid in het voortgezet onderwijs gegroeid, maar deze groei lijkt nu af te vlakken. Wel zijn het afgelopen schooljaar meer vacatures voor leraren gevonden dan het jaar daarvoor. De meeste vacatures voor leraren zijn in het Westen van het land (59 procent) en de minste in het Noorden (5 procent). Het betreft vooral de vakken: Vreemde talen (met name Engels), Wiskunde/rekenen, Nederlands, Exacte vakken (Natuurkunde, Scheikunde).”

De tekorten die eerder waren voorzien lijken zo minder erg uit te pakken voor het VO. Dit heeft overigens verschillende oorzaken. “Voor de komende 10 jaar wordt een aanzienlijke daling verwacht van vo leerlingen en daarmee ook een afnemende behoefte aan leraren. Dit valt samen met het fenomeen dat leraren gemiddeld langer doorwerken dan voorheen. De uitstroom aan gepensioneerden, die al jaren was voorzien, valt daardoor deels samen met de verminderde vraag. De piek in tekorten in 2016 is daarom minder hoog dan voorheen werd voorzien. Na 2016 nemen de verwachte tekorten af.”

 

 


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK