Turbulente kwaliteit

Nieuws | de redactie
18 december 2014 | In 2015 bestaat de NVAO 10 jaar, maar denk niet dat de borging van HO-kwaliteit op haar lauweren rust. Grote dynamiek ontstond sinds de zomer in Vlaanderen. Ann Demeulemeester zat daar middenin. “De kosten-batenbalans van het nieuwe stelsel was niet okay en de verlichting van planlasten zag men er nauwelijks nog in.”

Het Vlaams hoger onderwijs ging in 2014 door een fase van turbulentie. Men begon met een reeks intensieve bijeenkomsten over de invoering van een vorm van instellingsaccreditatie, de Instellingsreview, IR. Net als in Nederland zou deze het stelsel meer van ‘kwaliteitszorg’ naar nadruk op de ontwikkeling van ‘kwaliteitscultuur’ moeten brengen.. Minder last en minder accent zou komen te liggen op opleidingsvisitaties sec.

Te abstract en theoretisch

Ann Demeulemeester, vice-voorzitter van de NVAO, zat zulke sessies zelf voor, onder meer in Mechelen en Gent, en sprak daar destijds al met ScienceGuide over. Terugblikkend ziet zij de turbulentie rond borging daar al loskomen. “Het begon daar vorig jaar, ik merkte het. Met een nieuw accreditatiebestel zou toch niet of onvoldoende ‘planlasten’ verminderen voor de instellingen. Zij voelden dit niet zo. Daarmee leefde ook de indruk dat een dergelijke nieuwe opzet onvoldoende vanuit een beginsel van vertrouwen ging ontstaan.”

“Na 2020 zou het nieuwe stelsel wel verminderde planlasten vertonen, maar dat was voor de discussie eind 2013, begin 2014 wel erg ver weg. Dat was te abstract nog, te theoretisch.”

“Tot die tijd zou men met nieuwe IR’s moeten leren werken, plus de daarin vervatte 14 thema’s van beleidsaccenten binnen het onderwijs. Daar kwam bij dat een nieuwe cyclus van opleidingsaccreditaties aan de orde zou komen. Men verzuchtte ‘moeten we dan ook nog 200 keer door die hoepels springen?’ De balans in het geheel was er onvoldoende, de verlichting van planlasten zag men er nauwelijks nog in en dat maakte dat het stelsel uit evenwicht raakte.”

Accent naar vertrouwen

De verkiezingen in Vlaanderen brachten de HO-koepels tot een memorandum met hun zorgen en verlangens. “Zij vroegen om een shift, een accentverschuiving in het beleid naar vertrouwen.” In de kabinetsformatie ging men met elkaar om de tafel zitten en daarmee ontstond ruimte voor een stroomversnelling. De ‘opinion leader’ in Vlaams HO-land, rector Rik Torfs van Leuven, “klopte natuurlijk met vuur op die nagel.” Het regeerakkoord gaf een ingetogen formulering en dat leidde er toe dat bij de opening van het academisch jaar de ‘planlasten’ en ‘vertrouwen’ flink werden opgepookt.

Minister Crevits zag hier haar kans. Haar eigen christendemocratisch programma voor de verkiezingen had ‘meer vertrouwen in de samenleving’ hoog in het vaandel staan. Zij kon dit onderwerp dus naar zich toehalen en‘een piketpaaltje slaan. “Wij zijn als NVAO daarom welbewust en constructief gaan meedenken. Als de minister zo’n paaltje slaat – om die Hollandse uitdrukking te gebruiken – is het zinnig vanuit die voorzet te vertrekken en concreet te bezien hoe je daarmee vooruitgang boeken kunt.”

De NVAO kwam met mogelijkheden tot versnelling in vermindering van de accreditatielasten. Minister Crevits liet een taskforce met de koepels, stakeholders, studenten en NVAO dit vlot uitwerken, zodat zij in mei en juni 2015 al tot concrete regelgeving kan komen. De turbulentie werd zo omgevormd tot dynamiek naar de toekomst.

Opschorting, maar niet zo maar

De nieuwe borging van HO-kwaliteit zorgt voor enkele praktische en enkele fundamentele stappen die men zoveel mogelijk draagvlak wil kunnen geven. Zo komt er een pilot met instellingsaccreditaties waarin instellingen ervoor kiezen met de NVAO serieus ‘proef te draaien’ en daar de ruimte voor te krijgen.

“Die ruimte komt er onder meer doordat we in die gevallen de komende opleidingsaccreditaties opschorten. We maken in de loop van 2015 de actuele accreditaties natuurlijk goed af en de opleidingen in een herstelperiode zullen deze kritische toets met ons ook moeten afronden. De overige opleidingen zullen hun accreditaties kunnen verlengen tot 2020, als men kiest voor een nieuwe instellingsaccreditatie.”

In de pilotfase wordt de instellingsreview inhoudelijk zwaarder gemaakt. “Er komt een luik bij, waarin beoordeeld wordt hoe de instelling zelf de regie voert bij de borging van de kwaliteit binnen de eigen omgeving van de opleidingen. Welke domeinen en thema’s men dan in het bijzonder wil laten doorlichten, kan de instelling zelf kiezen en aanwijzen. “

Nieuwe kwaliteitscode

“De nieuwe kwaliteitscode hiervoor gaat daarom uit van wat de instelling zelf definieert als kwaliteiten en ambities. De vraag wordt zo meer: ‘welke van uw eigen kwaliteitsstandaarden en ambities weet u waar te maken?’ Welke verbeteraanpak men zelf heeft ontwikkeld, krijgt dan nadruk en zeker ook hoe men deze dan ook realiter en met succes weet toe te passen.”

Hiermee bereikt de NVAO een belangrijke mijlpaal. Centraal staat niet meer de ‘kwaliteitszorg’ en de voorschriften die men daarbij heeft te volgen, maar ‘kwaliteitscultuur’. Daarbij gaat het niet meer om regels en vormvereisten toepassen maar om kwaliteitscultuur  en de wijze waarop men deze zelf weet te ontwikkelen en in te bedden in de eigen instelling en onderwijsontwikkeing.

Als fietsen 

“Het is als bij het fietsen,” zegt Demeulemeester met een Vlaams oerbeeld. “Als je ze blijft vasthouden, weet je nooit of ze zelf wel kunnen rijden. Ze moeten losgelaten worden om zelf te fietsen naar hun doel.”

Zij wijst er op dat deze versnelling er toe leidt dat in 2020 een samenhangend systeem van borging doorgevoerd kan worden. Men kent de normen en weet waar men aan toe is. “Dit werk is nu gedaan. Er is gewoon keihard gewerkt, daar ben ik wel fier op eigenlijk.” Het forse tempo waarmee de minister en daarmee de taskforce hun denklijnen hebben uitgewerkt verrast velen toch wel. “er is veel nieuw elan nu, maar ik zie er ook die toch welk buikpijn hebben.”

Belangrijk nieuw aspect in het geheel is de impact van een negatief oordeel. Bij de IR ziet men nu af van een beëindiging van bekostiging. Zo’n bestuurlijk dreigement is veelal een lege huls, omdat een hiermee geraakte instelling immers al snel too big too fail verklaard zou worden. “Een veel krachtiger instrument is die opleidingen terug te brengen onder de ‘oude systematiek’. Zij zullen wel uitkijken opnieuw in de veel gedetailleerdere opzet van accreditaties opgenomen te moeten worden.”

Op maandag 26 januari 2015 organiseert de NVAO van 11:00 – 16.15 uur haar tweejaarlijkse congres in het gebouw van het Vlaams Parlement in Brussel. De NVAO bestaat dan tevens tien jaar. 

Hilde Crevits, vic eminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Onderwijs, en Jet Bussemaker, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, zullen tijdens het congres aanwezig zijn. U vindt hier meer info, het programma en andere gegevens en kunt zich hier ook meteen aamelden.

 


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK