Schoolhoofd gezocht
In ons oosterbuurland NordRhein-Westfalen staat één op de acht posities als schoolleider open. Vooral in basisscholen kan men geen kandidaten meer vinden. Duits onderzoek noteert meer dan twaalfhonderd onvervulde vacatures, met een veelvoud aan open plaatsen bij de post van conrector of onderdirecteur.
Weinig capaciteit tot verandering
Het Deutsche Institut für Internationale Pädagogische Forschung presenteert dezer dagen zulke zorgelijke cijfers, vlak voor de ISTP 2014, de wereldwijde summit over leraarschap in Nieuw Zeeland. Deze conferentie van onderwijsministers en OECD-beleidsmakers zal zich vooral richten op de rol van de schoolleider als sleutel in de onderwijsvernieuwing. En daar is reden toe.
Leiders in PO en VO blijken zichzelf weinig capaciteit tot verandering toe te vertrouwen. Het ontbreekt hen aan tijd, lange adem en professionele voorbereiding op hun taken. Terwijl wereldwijd het beleid scholen juist meer ruimte voor eigen profiel en invulling geeft, is het vermogen daar mee te oogsten gering gebleven.
Wat de schoolleider mag, kan hij lang niet altijd. Zo merken de respondenten in de Duitse studie op, dat zij zelf veelal nog vaak voor de klas staan en dit hun armslag direct beperkt. Dat wordt trouwens niet als een minpunt beschouwd, want ook een rector of schoolhoofd blijkt nog steeds graag les te geven. Soms tot twintig uur in de week.
Geen vorming tot leiderschap
Maar de flexibiliteit om tot inhoudelijke ontwikkeling van het onderwijs en de schoolteams te komen, blijft hierdoor wel erg beperkt, zo laat de studie zien. Men komt nauwelijks ‘von Verwalten zum Gestalten’, van beheer naar vorming. Veel papieren opgaven en administratie zetten daar bovenop de lestaken nog extra belasting bij. Zo worden “de voorwaarden om de nieuwe eisen aan te kunnen en scholen daadwerkelijk verder te ontwikkelen zeer moeizaam,” zeggen de onderzoekers.
Rectores blijken daarbij niet opgeleid of voorbereid op taken als teamwork en de leiding die zij daar aan moeten geven. Lerarenopleidingen ontberen de vorming tot leiderschap in de school en schoolmanagement wordt afgezonderd tot een onderdeel van aparte cursussen of workshops voor wie al schoolhoofd is geworden. De onderzoekers bepleiten dat dit fundamenteel veranderd wordt in de professionalisering en de loopbaanontwikkeling voor het onderwijs.
